Op de dag van de verjaring van Sinterklaas wil ik aandacht vragen voor een mooie documentaire van journalist en theatermaker Arnold-Jan Scheer. Hij heeft de taak op zich genomen door Europa te reizen, de geschiedenis in te duiken, met mensen te spreken, de traditie te beleven, om zo naar de oorsprong van het Sinterklaasfeest te geraken. Het resultaat is een klein uur beeld en geluid waarin de ontwikkeling van Sinterklaas en zijn metgezel Zwarte Piet wordt uitgelegd. Ook leuk voor kinderen om te bekijken.
Meerdere plekken in en buiten Europa (Iran o.a. ) komen voorbij, duidelijk als een Indo-Europees ritueel, waarbij soortgelijke figuren als die we hier hebben een vertoning opvoeren. In sommige landen wordt het nog in de oude vorm opgevoerd en is het meer een vruchtbaarheidsritueel, waarbij de vrouwen worden aangespoord kinderen te maken, ook wordt gevochten met de mannen in het dorp en worden kinderen bang gemaakt.
Door een aantal specialisten over het onderwerp te ondervragen, komt goed naar voren hoe deze traditie zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld. Van een heidense oorsprong, met Wodan en zijn helpers, naar de katholieke bisschop Sint-Nicolaas, thans een nette Goedheiligman met Zwarte Pieterbazen die ieder jaar keurig op een zeilschip vanuit Spanje het land binnen varen.
De les over Zwarte Piet die blijft hangen, is dat iemand bewust wordt zwartgemaakt, juist zodat de ‘slachtoffers’ van de beloning of bestraffing niet weten wie hierachter schuilgaat en er geen wrok, angst of dankbaarheid blijft hangen voor een bepaalde persoon. Dat men juist deze anonieme persoon van Zwarte Piet of Sinterklaas blijft zien, vooral als een toneelstuk natuurlijk, van een jaarlijks terugkerend ritueel waarin de kinderen erop worden gewezen waar maatschappelijk normen en acceptabele grenzen liggen.