Er is een wel heel knap overzichtswerk over het leven en denken van de Heel-Nederlandse politicus Joris van Severen verschenen en inmiddels al enkele maanden voor het publiek beschikbaar, van de hand van de Vlaamse historicus Luc Pauwels. In de biografie wordt alles doorlopen uit het leven van de Oost-Vlaamse denker uit Wakken, van zijn ouderlijk gezin en scholen, oorlogsjaren ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, intellectuele ontwikkelingsproces, de oprichting en verloop van zijn beweging het Verdinaso, tot aan zijn moord door Franse militairen in Abbeville.
Het mooie aan het boek is dat het bijna alles omvat over het leven van Joris van Severen en daarmee als naslagwerk kan dienen. Daarmee is niet eens alles gezegd, op meerdere onderwerpen, zoals de verandering van de koers van het Verdinaso, is grondig via vele bronnen gepoogd te verklaren waarom dergelijke keuzes zijn gemaakt. Zelfs voor de moeilijke verhouding tussen van Severens strikte katholieke geloof en zijn veelwijverij is een zinnige verklaring gevonden, de mannelijke zwakte tegenover de talloze vrouwen die zich tot hem aangetrokken voelden, zijnde een charismatisch en knappe man.
Moeilijk blijft, ook bij Joris van Severen, hoe om te gaan met de oneerlijke etikettenplakkerij, als zou de man fascist, nazist of zelfs aanhanger van Charles Maurras zijn. Het wordt allemaal kundig weerlegd, zo nam het Verdinaso nooit gelden vanuit buitenlandse machten aan, werd van alle andere ideologieën afstand genomen om een eigen koers te varen. Deze veranderde wel een aantal malen, met een belangrijke wijziging van het volksnationalisme (samengaan van Nederland en Vlaanderen) naar een meer staatsdenken. (samengaan van Bourgondische Nederlanden, nu de Benelux). Een open vraag is dan wel of, doordat van Severen zijn intellectuele ontwikkeling en daarmee zijn beweging verder gaat, hij en de zijnen niet gewoon na de oorlog (of tijdens) er weer hele andere opvattingen op na zouden houden.
Knap van de auteur is het uitpluizen van de bibliotheek van Joris van Severen, de talloze vraaggesprekken met de oud-Verdinaso’s, evenals het nagaan van wat er na het uiteenvallen van het Verdinaso met de opvattingen en opvolgers van zijn denkbeelden is gebeurd. Minpunt is wellicht dat het geen gemakkelijk werk is, deels door de vele bronnen en citaten in diverse talen én is er enige kennis nodig van het Vlaams-nationalisme en de periode tussen de twee Europese oorlogen. Daarentegen is de kwaliteit van het werk enorm, vandaar het gebruik (en niet lichtzinnig) van het woord standaardwerk in de titel. Joris van Severen zou wellicht opmerken ‘er zit meer in u’, in het geval van Pauwels vermoed ik dat niet, alles is wel zo’n beetje uitgedacht en opgeschreven in dit boek.
————
Joris van Severen – Luc Pauwels
2021 – Doorbraak Boeken
530 bladzijden Nederlandstalig
€39,99