Sinds de inval van Rusland in Oekraïne op 24 februari 2022, nu anderhalf jaar geleden, is de kwestie blijvend in de pers te vinden. Niet enkel omdat het oorlog is, want een hoop oorlogen gaan ons voorbij, deze ligt aan de grens van ons politieke project de Europese Unie. Ook niet onbelangrijk, ‘wij’ zijn partij in deze Amerikaanse zaak, euh.. ik bedoel natuurlijk Oekraïense zaak. Onze politici steunen het Oekraïense leger met raad en materiaal.
Echter, het was daar nooit zo ontspoord had men niet bepaalde elementen uit de Oekraïense maatschappij losgelaten en van middelen voorzien. Want zelfs voor de staatsgreep van 2014 werd kwistig met gelden en adviezen gestrooid. Zeker na dit kantelpunt in 2014 kwam er een vaste grip van de VSA op de politieke koers van het land, met daarbij steeds zichtbare groeperingen vanuit Oekraïne zelf in een bedenkelijke rol.
Deel van deze elementen zijn de volgelingen van Stepan Bandera, de Bandaristen, de persoon zelf is voor de een vrijheidsstrijder en voor de ander een nazicollaborateur. Hij heeft als historisch figuur niet te klagen over aandacht in het land, begin van dit jaar werd in Oekraïne uitgebreid stilgestaan bij zijn leven. Dit tot afschuw van veel Polen, die slechte herinneringen aan het activisme van Bandera hebben.
Mij werd een boek aangeraden, volgens een kennis daar ik mij onvoldoende heb verdiept in zijn levensloop. Dat is nog steeds niet echt gelukt, want het is een academische verhandeling in de engelse taal, die ik oppervlakkig heb doorgenomen. Interessant detail; Stepan Bandera (1909-1959) heeft ook ons land bezocht, onderdeel van zijn werk om de ‘Oekraïense nationale revolutie’ te preken. Hij heeft volgens de schrijver na de Tweede Wereld Oorlog de Oekraïense gemeenschappen in een aantal Europese landen bezocht:
While awaiting the third world war and continuing to work on the Ukrainian national revolution, Bandera visited Ukrainian communities in Austria, Belgium, Canada, England, the Netherlands, Italy, and Spain. During his visits, Bandera made speeches, in which he encouraged Ukrainian emigres not to give up the fight against the Soviet Union, to support the “Ukrainian liberation movement,” and not to stop “fighting for freedom.”
Bandera was zeker twee dagen in mei van het jaar 1958 in Nederland, daar bezocht hij in Rotterdam een demonstratie van Oekraïense nationalisten die daar de twintig jaar eerder omgekomen Ewhen Konowalets herdachten. Dat meldt Het Rotterdamsch parool, die verhaalt (27-05-1958 / blz 11) dat Stepan Bandera het woord voerde en omschrijft hem als ‘fel sprekende leider der Oekrainse Vrijheidsbeweging’. Een fotograaf wist nog een kiekje van Bandera te maken op de begraafplaats te Crooswijk.
De dag erna krijgt Bandera als ‘leider van de Oekraïense vrijheidsbeweging’ de gelegenheid om in de Telegraaf (28-05-1958 / blz 4) zijn verhaal te doen. Hij weet te vertellen dat er in Oekraïne illegaal verzet smeult, dat men heel bewegelijk moet zijn om zich te handhaven in het land en dat twee jaar eerder bij de Hongaarse opstand ook in Oekraïne meerdere steunpunten van de Sovjets zijn aangevallen.
Met militaire activiteiten houdt Bandera zich in 1958 niet bezig, wel met het versturen van geneesmiddelen naar zijn land. Welke taak heeft hij, vraagt de Telegraaf-journalist nog;
“De overigens goede verbindingen met het land onderhouden en verbeteren. Maar onze grootste taak op het ogenblik is toch wel te trachten medicamenten naar Oekraïne te zenden. Er is vooral een grote behoefte aan moderne geneesmiddelen als penicilline en streptomycine. Voor de bestrijding van de longziekten ginds zijn wij in de rest van de wereld actief.”
Een leuke, historische vondst dat Stepan Bandera 27 en 28 mei van 1958 ons land bezocht voor een herdenking. Zijn activisme klinkt heel nobel, over zijn eigen rol tijdens WO2 laat hij zich niet uit, de periode zelf wordt samengevat als een strijd van Oekraïners tegen Duitsers en Russen. Mocht Mark Rutte dit weten, hij zou ongetwijfeld volmondig Slava Ukraini! uitroepen.